Op uitnodiging van het toeristenbureau van Malta bezochten wij in juni 2018 de eilanden Malta, Comino en Gozo. We verbleven in boutiquehotel The Duke in Gozo’s hoofdstad Victoria. Ook de historische naam van deze stad, Rabat, wordt door veel inwoners nog steeds gebruikt. Tijdens het ontbijt op het terras van het hotel zagen we op een paar honderd meter afstand een imponerend en mysterieus bouwwerk boven de huizen uittorenen. Dit bleek de Cittadella van Gozo te zijn. Vlak voor zonsondergang besloot ik deze nederzetting te bezoeken en me te verdiepen in de historie.
Cittadella Gozo. Foto: Edwin Hagenouw
De Cittadella ligt in het centrum van Gozo, het zustereiland van Malta. Het kleine versterkte stadje ligt op een verhoging boven de stad Victoria. Dit uitkijkpunt was gekozen omdat het een natuurlijk versterkte heuvel was die het omliggende landschap domineert en de kustgebieden visueel kon controleren. De geologische en geomorfologische kenmerken waren ideaal om oude nederzettingen te ondersteunen en een basis te bieden voor stadsontwikkeling.
Geomorfologie (vaak ook kortweg als morfologie aangeduid) is de wetenschap die de vormen van het landschap en de processen die bij het ontstaan daarvan een rol spelen of hebben gespeeld, bestudeert.
De Cittadella werd aangeduid als Gaulcouis Civitas vóór de komst van de Ridders van de Orde van Sint-Jan.
Uitzicht op de kathedraal van Victoria. Foto: Edwin Hagenouw
De archeologische nasalgwerken over de vestingwerken van de Cittadella geven aan dat deze heuveltop al in de bronstijd een kleinstedelijke nederzetting had. Gezien de centrale ligging op Gozo, groeide deze nederzetting in de Fenicische en Romeinse tijd uit tot het administratieve centrum van het eiland .
Overblijfselen van de middeleeuwse bouwwerken. Foto: Edwin Hagenouw
In de klassieke oudheid lijkt de heuveltop een monumentaal openbaar gebouw of een tempel te hebben gehuisvest. In de Middeleeuwen lijkt de alleen de heuveltop te zijn bewoond, hoewel er mogelijk een wijk lijkt te hebben gestaan onderaan de heuvel.
Toen de Ridders van Sint-Jan naar Malta kwamen, bleven ze de citadel in tijden van nood gebruiken als een schuilplaats voor de bevolking. Het eiland werd in 1551 door moslims aangevallen waarbij het gezonde en sterke deel van de bevolking als slaaf werd weggevoerd en verhandeld. Deze dramatische gebeurtenis is nog steeds een van de dieptepunten in de geschiedenis van het eiland.
Een militaire vesting. Foto: Edwin Hagenouw
Militaire ontwikkelingen in de 16e eeuw resulteerden in een transformatie van de Citadel naar een puur militaire buitenpost. In feite bestaat het architecturale erfgoed van de Cittadella, zoals het er nu uitziet, bijna volledig uit militaire structuren. Niettemin werden enkele belangrijke monumenten in barokstijl gebouwd over de overblijfselen van de middeleeuwse stad. De belangrijkste van deze gebouwen is ongetwijfeld de kathedraalkerk, een 17e-eeuwse constructie die sinds 1864 de bisschopszetel heeft gehuisvest. Paus Johannes II bracht in 1990 een bezoek aan Gozo en ter ere daarvan is een standbeeld van deze kerkvader rechts voor de kathedraal geplaatst.
De kathedraal in de Citadel. Foto: Edwin Hagenouw
De Cittadella heeft een aantal interessante architecturale kenmerken die zowel aspecten van de middeleeuwse- als de barokke architectuur laten zien. Het middeleeuwse element wordt levendig weergegeven in het Folklore Museum en Casa Bondi, maar de puntige bogen getuigen ook van een zich ontwikkelende stedelijke textuur. De gevangenissen, de rechtbanken (paleis van de gouverneurs) en het oude bisschoppelijk paleis zijn mooie voorbeelden van de Maltese barokke stijl. Je hebt hier op het centrale plein (piazza) een dramatisch gevoel van beweging door een opeenhoping van massa en ruimte. Het piazza heeft twee niveaus. Op lage deel van het plein staan de civiele gebouwen en op het hogere niveau domineert de kathedraal boven de Cittadella.
De civiele gebouwen onderaan het piazza. Foto: Edwin Hagenouw
Fotoreportage Cittadella en Victoria/Rabat
[envira-gallery id=”1375″]
Bezoek, net als ik, de Cittadella aan het eind van de dag. De meeste musea zijn dan niet meer geopend, maar het grote voordeel zijn de afwezigheid van andere toeristen en het perfecte licht om foto’s te maken.
Lees hier ook het verslag van onze boottocht naar Comino en de jeep-rondrit over Gozo.